Myanmar ziet Rohingya als ongewenste vreemdelingen: de regering rekent hen niet tot de minderheden van Myanmar. Ze hebben geen toegang tot educatie, hebben toestemming nodig om te kunnen reizen, en er is sprake van een apartheidsregime. In de afgelopen decennia waren Rohingya meermaals het slachtoffer van etnische zuiveringen. Honderdduizenden van hen zijn door dit racistische en religieuze geweld vanuit Rakhine State naar Bangladesh en andere nabijgelegen landen gevlucht.
De Rohingya zijn een moslimminderheid in Myanmar en omdat het land hen niet als burgers erkent, hebben deze mensen geen toegang tot de nationaliteit of burgerschapsrechten. Zij zijn staatloos, en worden ook wel ‘s werelds meest vervolgde minderheid genoemd. Ook in Bangladesh worden zij nauwelijks als vluchtelingen erkend en hebben daar dus ook geen rechten.
Al sinds de jaren ’70 zijn er kampen in Bangladesh waarin Rohingya onder afschuwelijke omstandigheden moeten leven. Hoeveel precies? Dat is onbekend, alleen in de officiële kampen worden deze mensen geregistreerd. Buiten de officiële kampen zijn er nog tal van nederzettingen waarin Rohingya hun toevlucht hebben genomen.
Via de Bengaalse sloppenwijken en kampen vluchten veel Rohingya verder. Verreweg de meesten naar Maleisië of Indonesië, maar een heel klein deel komt in Nederland terecht. Hier belanden zij opnieuw in de problemen. Alleen degenen die kunnen aantonen dat ze uit Rakhine State komen, krijgen een verblijfsvergunning. Maar van een deel van de Rohingya wordt de afkomst niet geloofd. Als onderdrukte minderheid hebben ze nooit identiteitspapieren of reisdocumenten van Myanmar gekregen; ook in Bangladesh zijn ze vaak niet geregistreerd.
De IND verricht dan taalonderzoek om de afkomst te bepalen. Precies hier wringt het. Het gebied waar Rohingya leven is groot en velen van hen wonen al hun hele leven in het grensgebied van Myanmar en Bangladesh. In de loop der jaren raakten hun eigen taal en spraak vanzelf verweefd met die van Bangladesh. In vaktermen: er is een ‘fluïde taalgebied’, er zijn sterke overeenkomsten tussen de talen aan weerszijden van de grens. Iedere taalkundige zal dit beamen, maar de IND wijst iedere Rohingya die Bengaals of met een Bengaals accent spreekt om die reden af.
Iemand die Rohingya zegt te zijn, maar op basis van taalonderzoek uit Bangladesh lijkt te komen, krijgt het label ‘nationaliteit onbekend’. Zo iemand moet documenten zien te verkrijgen die aantonen dat ze daadwerkelijk Rohingya zijn en uit Myanmar komen. Maar beide landen weigeren categorisch en beleidsmatig om deze mensen überhaupt te erkennen, laat staan van documenten te voorzien of terug te nemen. Ze zijn staatloos, maar met de status ‘nationaliteit onbekend’. Nederland maakt zich hard voor de Rohingya en veroordeelt het beleid in Myanmar scherp. Toch houdt ons land Rohingya waarvan de afkomst niet geloofd wordt in de asielprocedure al decennia aan het lijntje – tegen beter weten in. Deze mensen zitten hier muurvast en zijn onuitzetbaar: geen land ter wereld wil ze hebben. Tijd voor Nederland om de impasse te doorbreken en met een oplossing te komen om staatloosheid van Rohingya en andere etniciteiten te erkennen, en daar een vergunning aan te verbinden.